NLMagazine/Amsterdam, Medische en visuele antropologie, science fiction, verstandelijke beperkingen, sociale dynamiek – In het kader van haar studie medische antropologie heeft Leonie Dronkert, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam samen met Olof ten Have, kunstenaar en filmmaker met een licht verstandelijke beperking, een indrukwekkende film gemaakt.
De film is gebaseerd op de fantasie van Olof waarin hij een persoonlijke ontmoeting heeft met een aantal aliens dat met hun ruimteschip in een weiland rond Amsterdam landt en toevallig ook nog eens op de plaats waar Olof elke dag langs fietst. Heel boeiend is het om te zien hoe de film met veel beeldmateriaal, hele aparte kleuren en special effects tot stand is gekomen en wat alle medewerkers aan de film hebben gedaan om Olof’s fantasie op film vast te leggen en bijna werkelijkheid te laten worden. Het is een ontroerende en boeiende film waarin je de visie van een man met beperking ‘meebeleeft’ en kunt genieten van het uiten van zijn levenskunst, ’his art of living’.
Samenwerken met mensen met een beperking - Onderzoek en methoden
Leonie’s onderzoeksproject gaat over de toegang tot zorg voor mensen met een beperking. Om het onderzoek hiervoor zo goed mogelijk te verrichten, willen onderzoekers dan ook graag dat mensen met een lichte verstandelijke beperking meedoen aan het onderzoek en maken hen soms zelfs mede-onderzoeker.
Samenwerking met deze groep mensen is soms best lastig, vooral ook omdat er voor gedegen wetenschappelijk onderzoek hoge eisen worden gesteld aan cognitieve, taalkundige en intellectuele vaardigheden. Mensen met een beperking worden daarom vaak uitgesloten van onderzoekstrajecten omdat zij deze specifieke vaardigheden dikwijls missen. Samenwerken betekent daarom niet alleen dat mensen met een beperking zich moeten aanpassen aan vaak moeilijke regels. Het vereist ook een andere onderzoekmethode waarin ieders talenten en beperkingen volop de ruimte krijgen.
In feite is iedereen hetzelfde. Het is daarom zo zonde dat mensen met een beperking vaak worden achtergesteld en niet serieus genomen. Waarom zitten zij op school bijvoorbeeld niet deels in een klas met mensen zonder beperking. Centraal in Leonie’s onderzoek staat dan ook wat we samen kunnen doen, wat we samen kunnen maken en wat we van elkaar kunnen leren; duidelijke vragen voor alle betrokkenen zodat een onderzoek leidt tot heldere en wetenschappelijk onderbouwde conclusies. Leonie heeft derhalve haar onderzoeksmethodes aangepast en is Olof op basis van deze modificaties gaan helpen met het realiseren van zijn science fictie film ‘O’.
De film geeft het originele verhaal van Olof weer. In werkelijkheid hebben Leonie en haar crew maar de helft van dit verhaal kunnen verfilmen door een beperkt productiebudget. Om die reden heeft men in de film niet daadwerkelijk alle genoemde instituties bezocht.
De film O’
Een man, gekleed in een bruine canvas bodywarmer en een shirt zo blauw als zijn ogen, fietst vroeg in de morgen door een landschap van weilanden naast een drukke snelweg en is vanuit Amsterdam op weg naar zijn werk. Op zijn hoofd draagt hij een flaploze pet met de woorden ‘Sail 05’. Zijn naam is Olof. Olof heeft net de stad verlaten en fietst een heuvel op. Als hij naar beneden gaat, hoort hij het geluid van de losse riem van zijn fietstas die tegen de spaken van zijn wiel tikt.
Volkomen onverwachts komt er plotseling een UFO uit het wolkendek tevoorschijn die landt in de weide vlak naast Olof en zijn fiets! Olof kijkt op, stopt uiteraard, stapt van zijn fiets en kijkt met verbazing naar de enorme zilverkleurige schotel die daar zo maar even voor zijn neus is geland.
Dan gaat de deur van de UFO langzaam open. Twee buitenaardse wezens, grijze gestaltes met wat vreemde halfzwarte ogen, komen uit het schip en maken contact met Olof. Zij vertellen hem dat zij hun ‘Super Advanced Technology’ aan de mensheid cadeau willen geven om te helpen bij het oplossen van de problemen van de mensen op aarde en om zodoende tot een goede planetaire samenwerking te komen. Omdat ze nu eenmaal niet weten hoe de mensenwereld nou eigenlijk in elkaar zit, vragen zij Olof om hun gids te worden en om deze samenwerking tot stand te brengen. Olof hoeft daar niet lang over na te denken. Zijn ‘ja’ ís duidelijk en dus springt hij direct aan boord.
Met Olof als hun nieuwe kapitein vliegt de UFO met haar bemanning naar de Verenigde Naties (VN), de Europese Unie (EU) en de National Aeronautics and Space Administration (NASA) om met deze instanties te onderhandelen over mogelijke samenwerkingsvormen tussen buitenaardse wezens en de mensen op aarde. Het is onvoorstelbaar en onbegrijpelijk, maar om allerlei verschillende en dubieuze redenen weigeren deze instanties om samen te werken met kapitein Olof en zijn buitenaardse wezens.
Bij de VN ziét men de buitenaardse wezens niet eens want men is veel te druk met zichzelf. In de EU breekt paniek uit als men de buitenaardse wezens ziet. Iedereen is hartstikke bang en rent schreeuwend weg. Bij NASA is men in eerste instantie enthousiast over een ontmoeting met buitenaardse wezens en de plannen die zij hebben. Olof wordt echter als gast geweerd omdat hij volgens de NASA ‘te laag’ is opgeleid om zo’n belangrijke bijeenkomst bij te wonen.
Daar zijn de aliens echter bepaald niet van gediend. Nu hun geliefde kapitein wordt afgewezen, weigeren zij uit protest de NASA-bijeenkomst bij te wonen. "Als onze kapitein er niet bij mag zijn, gaan wij ook niet!” aldus een van de buitenaardse wezens. Uiteindelijk heeft de groep aliens het hier op aarde wel gehad met alle die menselijke instanties en neemt het besluit om daarom samen met Olof een wereld- c.q. ruimtereis te maken.
Trailer
Wilt u meer zien van dit avontuur, bekijk dan de trailer:
Moving Sideways - Voorbereidingen voor het maken van de film
Als je ook nog meer wilt zien en weten over de voorbereidingen voor het maken van de film:
Fantasie als bron van veerkracht
“De film ‘O’ is onderdeel geworden van de film ‘Olof en de Aliens' waarin we laten zien hoe we de film hebben gemaakt en waarin we ook over Olofs verhaal in de ‘echte wereld’ leren. Op zichzelf is ‘O de film’ een heel amateuristisch werk, maar met de context van Olofs levensverhaal en hoe we het hebben gemaakt’, wordt de film bijzonder, ook omdat mensen met een beperking vaak geen toegang hebben tot de middelen om hun dromen te realiseren. We leren in ‘Olof en de Aliens’ ook over de betekenis van fantasie voor Olof, iets wat hem zijn hele leven kracht heeft gegeven omdat hij kon vluchten in zijn fantasie. Fantasie is een bron van veerkracht voor Olof omdat hij een wereld voor zichzelf kon creëren waarin hij de held is en waarin hij niet de beperkingen ervaart die hij in zijn dagelijks leven meemaakt”, aldus Leonie.
Medewerkers aan de film/samenstelling en regie
Leonie en Olof hebben de filmopnames samen gemaakt met diverse verschillende Nederlandse kunstenaars, waaronder Sjuul Joosen (sjuuljoosen.nl), Pieter van Vliet (pietervanvliet.nl), Paul de Jong (Paul de Jong Paul de Jong - Unfair- The Hague artists), Annemarije Rus (www.annemarijerus.nl) en Anouk van Klaveren (Anouk van Klaveren -The Hague artists.nl)
Leonie aan het woord
“In 2019 ontmoette ik Olof ten Have tijdens mijn vrijwilligerswerk bij een maatschappelijke zorgorganisatie voor mensen met een licht verstandelijke beperking in Amsterdam.
Olof nam ooit een camera mee naar ons buurtdiner en toonde zijn passie voor film en fotografie. Nieuwsgierig naar zijn liefde voor filmmaken, vergezelde ik Olof naar een filmclub voor personen met een beperking en constateerde al snel dat we beiden een bijzondere interesse hebben in het maken van visuele beelden en in sciencefiction. Olof had al een prachtig en deels reeds uitgewerkt idee om een sciencefictionfilm te maken met UFO’s en buitenaardse wezens.
Ik raakte gefascineerd door het verhaal van Olof. Het is namelijk niet alleen een verhaal over buitenaardse wezens en UFO's, maar ook over het hebben van een beperking en hierdoor geconfronteerd worden met afwijzing en buitensluiting. Ik zie het als een verhaal over uitsluiting en falen, maar ook als een verhaal over vriendschap, solidariteit en protest. Olof wordt afgewezen door de NASA-vergaderingsfunctionarissen. De buitenaardse wezens blijven hun kapitein trouw en weigeren aldus om samen te werken met instellingen die Olof negeren of afwijzen. Door het uitsluiten van Olof loopt de mensheid aldus het grote geschenk van buitenaardse technologie mis.
In mijn onderzoek naar de zorg voor mensen met een beperking, ontdekte ik door het verhaal van Olof een aantal factoren dat essentieel en goed bruikbaar was voor mijn studieproject. Met zijn idee voor deze sciencefictionfilm bood Olof niet alleen een nieuwe manier om mijn onderzoek te verrichten in ontoegankelijke en stille tijden van COVID-19, maar gaf hij ook richting aan mijn vragen en ideeën over de studie en samenwerking met mensen met een handicap”.